خبرگزاری شبستان: شاخصه اصلی مسجد، آشنایی با خدا و شناخت و توسّل به اهلبیت علیهم السلام است. هویت و ساختار مسجد، کاملاً معنوی و براساس معماری دینی بنیان نهاده شده است. براین اساس فلسفة وجودی مسجد، ایجاد پیوند و ارتباط اهالی مسجد با قرآن، روایات و اهلبیت است. از همین رو مسجد امنترین و مورد اطمینانترین مکانها، برای کودکان است تا در این مکان، هویت و شخصیت ایشان به بهترین وجه شکل بگیرد.
حضور در مسجد برای کودک و نوجوان، به علّت عدم هیچگونه اجباری و نیز انتخاب برحسب علاقه و اختیار، مسلماً بهترین و لذّت بخشترین ساعات و لحظه ها را برای ایشان ایجاد خواهد کرد. در کنار این حضور با علاقه و نشاط، اگر این افراد حسّ مسئولیتپذیری هم داشته باشند، بیشک در رشد شخصیت اجتماعی آنها تأثیرات مطلوبی خواهد داشت.
تجربه نشان داده است که بهترین و سالمترین پاتوق کودکان و نوجوانان، «مسجد» است. چراکه این مکان مقدس به دلیل نوع ساختار و نیز به جهت رعایت برخی حرمتهای مربوط به آن، مانع بروز برخی مباحث و رفتارهای ناهنجار در بین کودکان و نوجوانان می شود. اینگونه است که مسجد می تواند نیاز این قشر و گروه را -که بسیار علاقمند به حضور در جمع همسالان خود هستند- به بهترین نحو برطرف نماید.
بنابراین باید تلاش کرد تا حضور کودکان و نوجوانان در محیط سالم و معنوی مسجد، با تدابیر و مدیریت افراد معتبری از جمله امام جماعت، پررنگتر شود. در این رابطه بیان مباحث مربوط به این گروههای سنّی و یا طرح شوخی و تفریح سالم در مسجد و هیئت، میتواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد.
همچنین در این رابطه باید چاره اندیشی کرد تا مساجد تنها به محلّی برای رفت و آمد افراد کهنسال تبدیل نشود؛ بلکه با برنامه‌ریزی دقیق از سوی مساجد، میتوان مدیریتی صحیح اعمال نمود تا در مساجد از همه اقشار و گروهها به ویژه کودکان، حضور یابند.
مقام معظم رهبری دراین باره می فرمایند:«مسجد نباید تبدیل شود به محلّ عبادت پیرمردها و پیرزن‌ها. همه مردم در همه سنین باید به مسجد بیایند. این گونه نباشد که مثلاً پیرمردها بیایند مسجد و جوان‌ها در مغازه و در حال کسب و کار باشند.«
ایجاد انگیزه رفاقت برای حضور در مسجد
در این راستا، باید طوری برنامه ریزی شود که کودکان رفاقت و دوستی را از مسجد شروع کنند. به جهت اینکه انگیزه کودکان برای رفتن به مسجد و حضور مداوم در این مکان ثبات یابد، باید طرحی ریخته شود تا اهل مسجد و محلّه نیز برای حضور کودکان در مسجد، اهمیت قائل شوند و آنها را برای رفتن به مسجد ترغیب و تشویق نمایند. باید توجّه داشت که کودکان از طریق معاشرت با همسالان خود با مسائل زندگی آشنا میشوند. متخصّصان امور تربیتی کودکان عقیده دارند اگر فکر میکنید فرزندتان در صورت رابطه نداشتن با کودکان دیگر، دارای شخصیت بهتری خواهد شد، اشتباه میکنید؛ زیرا ایشان مسائل مهم را جز از طریق معاشرتهای مکرّر با کودکان دیگر به آسانی یاد نمیگیرند، پس دوستان آنان جزء افراد مهمی هستند که ایشان، آنها را میشناسند و به آنها نیاز دارند. »
مسئله حضور کودکان در کنار هم و رفاقت آنها با یکدیگر حائز اهمیت بسیاری است، اما اینکه این رفاقتها از کجا شکل بگیرند؟ در چه مکانی و برای چه هدفی باشد؟ کجا بروند و چگونه باشند؟ مسئله خیلی مهمّی است. البته وجود مکان و مأمنی همچون مسجد کمی از این دغدغههای ذهنی و نگرانیها می کاهد. در حقیقت کودکان و نوجوانان به دلیل فطرت پاک و قلب معصومانة خود، بسیار مایلند تا در مجالس مذهبی شرکت کرده و در مکانهای مذهبی حضور داشته باشند.
شکل گیری رفاقتهای کودکان و نوجوانان در مسجد و کانونهای فرهنگی موجود در آنها، فرصتی برای تخلیه هیجانها و انرژی کودکان و نوجوانان است و میتوان با اولویتبندی کارهای فرهنگی، ایشان را از آسیبها و خطرات دوستیهای ناباب و فضایهای نامناسب شهری حفظ نمود. بنابراین شایسته است که ارتباطات صمیمانه و پایداری در مسجد و زیر نظر امام جماعت شکل گرفته و پیگیری این دوستیها، همواره در فضای مسجد انجام گیرد.
فضای حاکم بر روابط دوستانه در مسجد
در رابطه با رفاقت و دوستیهای کودکان و نوجوانان در مسجد، این نکته را هم باید در نظر گرفت که نباید فضایی پلیسی در مسجد برای کودکان ایجاد کنیم؛ تا ایشان احساس کنند در حصار هستند. ما نمی توانیم به اجبار دوستان فرزندمان را انتخاب نماییم. اگر چنین رفتاری داشته باشیم، کودکان و نوجوانان به سبب روحیه شکندةشان در مقابل این رفتار ما، موضعگیری خواهند کرد. اظهار مخالفت فکر خوبی نیست، مگر اینکه فرزندان به جهت دوستانی ناباب، غافل شده باشند که در آن صورت حتماً باید از آنها مراقبت ویژه و در انتخاب و شناسایی دوستان ایشان پافشاری کرد. زیرا این نوع برخوردها آسیبهای زیانآوری داشته و به سختی جبرانپذیر است، به این خاطر بسیار ضروری است که این نوع رفاقت و دوستیها کاملاً منطبق با معیارهای دینی پایه گذاری شده باشد.
برای درکی بهتر از این مسئله، مناسبت است سخن یک روانشناس را مرور نماییم:
«مخالفت کردن با یک دوست خاص صرفاً کودک را به سوی او سوق میدهد و باعث می شود فرزندتان مخفی کاری کند. فکر خیلی بهتر این است که به فرزند خود بگویید دوستش را به منزل دعوت کند، تا او را بهتر بشناسید. شاید دوست او خیلی بهتر از آنچه که شما فکر میکردید، باشد. به این ترتیب فرزندتان آزادمنشی شما را احساس میکند و نسبت به مواضع دلسوزانه شما واکنش مثبت نشان میدهد و در نتیجه آمادگی بیشتری برای تبادل نظر و متقاعد شدن پیدا می کند.»
در مجموع تأثیر همسالان و دوستان در رشد شخصیت و رفتار کودکان، غیر قابل انکار است. به همین دلیل، والدین باید در انتخاب دوست برای فرزندانشان، مدیریت و نظارت فعّالی داشته باشند. انسان به دلیل روحیه اجتماعی خود، همواره به دنبال دوستانی همفکر و همسان با خود است. در این رابطه میتوان ادّعا کرد که مسجد در مقایسه با سایر مکانها، مطمئنترین و بهترین مکان در جلب دوستان و رفقایی با معیارهای منطبق با تعلیم و تربیت اسلامی خواهد بود.
نویسنده:ناصر غم پرور
