اخلاق دانشجویى از زبان امام خمینى (قدس سره)

علم توحيد هم اگر براى غير خدا باشد، از حجب ظلمانى است; چون اشتغال به ماسوى الله است. اگر كسى قرآن كريم را با چهارده قرائت لما سوى الله حفظ باشد و بخواند، جزحجاب و دورى از حق تعالى چيزى عايد او نمى‏شود. اگر شما درس بخوانيد، زحمت‏بكشيد، ممكن است عالم شويد، ولى بايد بدانيد كه ميان «عالم‏» و «مهذب‏» خيلى فاصله است. مرحوم شيخ ⁽¹⁾ ، استاد ما، رضوان الله تعالى عليه، مى‏فرمود اينكه مى‏گويند: «ملا شدن چه آسان، آدم شدن چه مشكل‏» صحيح نيست. بايد گفت: «ملا شدن چه مشكل، آدم شدن محال است!»

كسب فضايل و مكارم انسانى و موازين آدميت از تكاليف بسيار مشكل و بزرگى است كه بر دوش شماست. گمان نكنيد اكنون كه مشغول تحصيل علوم شرعيه مى‏باشيد و فقه كه اشرف علوم است مى‏آموزيد، ديگر راحتيد و به وظايف و تكاليف خود عمل كرده‏ايد. اگر اخلاص و قصد قربت نباشد، اين علوم هيچ فايده‏اى ندارد. اگر تحصيلات شما، العياذبالله، براى خدا نباشد و براى هواهاى نفسانيه، كسب مقام و مسند، عنوان و شخصيت در اين راه قدم گذاشته باشيد، براى خود وزر و وبال اندوخته‏ايد. اين اصطلاحات اگر براى غير خدا باشد، وزر و وبال است. اين اصطلاحات هر چه زيادتر شود، اگر با تهذيب و تقوى همراه نباشد، به ضرر دنيا و آخرت جامعه مسلمين تمام مى‏شود. تنها دانستن اين اصطلاحات اثرى ندارد. علم توحيد هم اگر با صفاى نفس توام نباشد، وبال خواهد بود. چه بسا افرادى كه عالم به علم توحيد بودند و طوايفى را منحرف كردند. چه بسا افرادى كه همين اطلاعات شما را به نحو بهترى دارا بودند، ليكن چون انحراف داشتند و اصلاح نشده بودند، وقتى وارد جامعه گرديدند، بسيارى را گمراه و منحرف ساختند. اين اصطلاحات خشك اگر بدون تقوى و تهذيب نفس باشد، هر چه بيشتر در ذهن انباشته گردد، كبر و نخوت در دايره نفس بيشتر توسعه مى‏يابد. و عالم تيره بختى كه باد نخوت بر او چيره شده، نمى‏تواند خود و جامعه را اصلاح نمايد و جز زيان براى اسلام و مسلمين نتيجه‏اى به بار نمى‏آورد و پس از سال‏ها تحصيل علوم و صرف وجوه شرعى، برخوردارى از حقوق و مزاياى اسلامى، سد راه پيشرفت اسلام و مسلمين مى‏گردد و ملت‏ها را گمراه و منحرف مى‏سازد و ثمره اين درس‏ها و بحث‏ها و بودن در حوزه‏ها اين مى‏شود كه نگذارد اسلام معرفى گردد، حقيقت قرآن به دنيا عرضه شود، بلكه وجود او ممكن است مانع معرفت جامعه نسبت‏به اسلام و روحانيت گردد.

من نمى‏گويم درس نخوانيد، تحصيل نكنيد، بايد توجه داشته باشيد كه اگر بخواهيد عضو مفيد و مؤثرى براى اسلام و جامعه باشيد، ملتى را رهبرى كرده به اسلام متوجه سازيد، از اساس اسلام دفاع كنيد، لازم است پايه فقاهت را تحكيم كرده صاحبنظر باشيد; اگر خداى نخواسته درس نخوانيد، حرام است در مدرسه بمانيد; نمى‏توانيد از حقوق شرعى محصلين علوم اسلامى استفاده كنيد. البته تحصيل علم لازم است، منتها همان‏طور كه در مسائل فقهى و اصولى زحمت مى‏كشيد، در راه اصلاح خود نيز كوشش كنيد. هر قدمى كه براى تحصيل علم بر مى‏داريد، قدمى هم براى كوبيدن خواسته‏هاى نفسانى، تقويت قواى روحانى، كسب مكارم اخلاق، تحصيل معنويات و تقوى برداريد ⁽²⁾ .

پى‏نوشتها:

1. برگرفته از كتاب جهاد اكبر.

2. حضرت آيت‏الله العظمى حاج شيخ عبدالكريم حائرى يزدى(1276-1355 ه.ق)، از فقيهان بزرگ و مراجع تقليد شيعه در قرن چهاردهم هجرى. در نجف و سامراء به درس استادانى چون ميرزاى بزرگ شيرازى، ميرزا محمد تقى شيرازى، آخوند خراسانى، سيد كاظم يزدى و سيد محمد اصفهانى فشاركى، حاضر شد. در سال 1340 ه . ق. به اصرار علماى قم، در آن شهر رحل اقامت افكند، و حوزه علميه قم را تشكيل داد. از آثار اوست: دررالفوائد در اصول، الصلوة، النكاح، الرضاع، المواريث، در فقه